وينيزويلا

بوليويرين ريپبلڪ آف وينزويلا
بوليويرين ريپبلڪ آف وينزويلا; República Bolivariana de Venezuela (اسپينش)
جھنڊو	نِسبتي نشان
	شُعار: Dios y Federación; (انگريزي ٻولي: "God and Federation")
	'ترانو: Gloria al Bravo Pueblo; (انگريزي ٻولي: "Glory to the Brave People");
گادي جو هنڌ	ڪاراڪاس
سڀ کان وڏو شهر	ڪاراڪاس
دفتري ٻوليون	اسپينش
نسلي گروھ (2011)	51.6% ميستيزو; 43.6% يورپي نسل جا گورا; 3.6% ڪارا / ايفرو آمريڪي نسل وارا; 1.2% آمريڪي انڊين ۽ ٻيا;
مذهب	71% رومن ڪيٿولڪ; 17% پروٽيسٽنٽ; 8% لامذھب; 3% ٻيا مذھب; 1% ڪوبہ جواب نه ڏنو
مقامي آبادي	وينيزويلن يا وينيزويلائي
حڪومت	وفاقي، صدارتي، آئيني جمھوریا
• صدر	نڪولس مدوورو
• وائيس پريزيڊنٽ	تارڪ آيل ائسامي
• آئيني اسيمبلي جو صدر	ڊيلسي رودريگيز
• قومي اسيمبلي جو صدر	عومر بربوسا
مقننه	قومي اسيمبلي
خودمختياري
• اسپين کان ورتائين	6 جولاء، 1811ع
• ڪولمبيا کان	13 جنوري، 1830ع
• مڃتا ملي	29 مارچ، 1845ع
• موجوده آئين	15 دسیمبر، 1999ع
پکيڙ
• جملي	716٬445 km2 (276٬621 sq mi) (32nd)
• پاڻي (%)	3.2%
آبادي
• 2016 اندازو	31,568,179 (44ھون)
• گھاٽائي	33.74 /km2 (87.4 /sq mi) (181ھون)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2018 لڳ ڀڳ
• ڪل	373.119 بلین آمريڪي ڈالر (48th)
• في سيڪڙو	$11,722 (101st)
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ )	2018 لڳ ڀڳ
• ڪل	$187.789 billion (51th)

وينزويلا (Venezuela ⁱ/ˌvɛnəˈzweɪlə/) سرڪاري طور تی نالو بوليوارين ريپبلڪ آف وينزويلا (اسپينش:República Bolivariana de Venezuela)،^[6]^[7] ڏکڻ آمريڪا جي اترئين ساحل تي هڪ ملڪ آهي، جيڪو هڪ براعظمي زميني ماڳ ۽ ڪئريبين سمنڊ ۾ ڪيترن ئي ٻيٽن تي مشتمل آهي. وينزويلا جي ايراضي 9,16,445 چورس ڪلوميٽر (353,841 چورس ميل) آهي، ۽ ان جي آبادي سال 2022ع ۾ اندازي مطابق ٻه ڪروڙ 90 لک (29 ملين) هئي. گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شهري مجموعو ڪاراڪاس شهر آهي.

براعظمي علائقو اتر ۾ ڪيريبين سمنڊ ۽ ائٽلانٽڪ سمنڊ، اولهه ۾ ڪولمبيا، ڏکڻ ۾ برازيل، اتر-اوڀر ۾ ٽرينڊيڊ ۽ ٽوباگو ۽ اوڀر ۾ گيانا سان لڳل آهي. وينزويلا هڪ صدارتي جمهوريه آهي جنهن ۾ 23 رياستون، ڪيپيٽل ڊسٽرڪٽ ۽ وفاقي انحصار شامل آهن جيڪي وينزويلا جي آف شور ٻيٽن تي مشتمل آهن. وينزويلا لاطيني آمريڪا ۾ سڀ کان وڌيڪ شهري ملڪن مان آهي. وينزويلا جي وڏي اڪثريت اتر جي شهرن ۽ راڄڌاني ۾ رهن ٿا.

وينزويلا جو علائقو اسپين طرفان 1522ع ۾ مقامي ماڻهن جي مزاحمت جي وچ ۾ نوآبادي ڪيو ويو. 1811ع ۾، اهو اسپين کان آزاديء جو اعلان ڪرڻ ۽ پهرين وفاقي جمهوريه ڪولمبيا (گران ڪولمبيا) جو حصو بڻجڻ لاءِ پهريون اسپيني۔آمريڪي علائقن مان هڪ بڻجي ويو. اهو 1830ع ۾ هڪ مڪمل خود مختيار ملڪ طور الڳ ٿيو. 19ھین صدي جي دوران، وينزويلا سياسي بحران ۽ خودمختياري جو شڪار ٿيو، باقي 20ھین صدي جي وچ تائين علائقائي فوجي ڊڪٽيٽرن جو تسلط رهيو. 1958ع کان وٺي، ملڪ ۾ جمهوري حڪومتن جو هڪ سلسلو آهي، هڪ استثناء جي طور تي، جتي گهڻو ڪري خطي تي فوجي آمريت جي حڪمراني هئي، ۽ اهو عرصو معاشي خوشحالي سان منسوب ڪيو ويو آهي. 1980ع ۽ 1990ع واري ڏهاڪي ۾ معاشي ڇڪتاڻ وڏي سياسي بحرانن ۽ وسيع سماجي بدامني جو سبب بڻيون، جن ۾ سال 1989ع جا موتمار ڪاراڪازو فساد، 1992ع ۾ بغاوت جی ٻه ڪوششون ۽ 1993ع ۾ عوامي فنڊن جي غبن جي الزام ۾ صدر جو مواخذو شامل آهن. موجوده پارٽين ۾ سال 1998ع جي وينزويلا جي صدارتي چونڊ، بوليوارين انقلاب جو اتساهه ڏٺو، جيڪو سال 1999ع جي آئين ساز اسيمبلي سان شروع ٿيو، جتي وينزويلا جو نئون آئين لاڳو ڪيو ويو. حڪومت جي پاپولسٽ سماجي ڀلائي واري پاليسين کي، تيل جي قيمتن ۾ اضافو، عارضي طور تي سماجي خرچن ۾ اضافو ۽ حڪومت جي شروعاتي سالن ۾ معاشي عدم مساوات ۽ غربت کي گهٽائڻ سان مضبوط ڪيو ويو. بهرحال، غربت 2010s ۾ تيزيء سان وڌڻ شروع ڪيو. 2013ع وينزويلا جي صدارتي چونڊ وڏي پئماني تي تڪراري هئي جنهن جي نتيجي ۾ وسيع احتجاج ٿيو، جنهن هڪ ٻيو ملڪ گير بحران پيدا ڪيو جيڪو اڄ تائين جاري آهي. وينزويلا جمهوري پٺڀرائي جو تجربو ڪيو آهي، هڪ آمرانه رياست ۾ تبديل ٿي رهيو آهي. اهو پريس جي آزادي ۽ شهري آزادين جي بين الاقوامي ماپن ۾ گهٽ آهي ۽ ان ۾ ڪرپشن جي اعليٰ سطح آهي.

وينزويلا هڪ ترقي پذير ملڪ آهي جنهن وٽ دنيا جو سڀ کان وڏو سڃاتل تيل جا ذخيرا آهن ۽ دنيا جي تيل جي برآمد ڪندڙن مان هڪ آهي. اڳي، ملڪ زرعي شين جهڙوڪ ڪافي ۽ ڪوڪو جو هڪ ترقي يافته برآمد ڪندڙ هو، پر تيل جلدي برآمدات ۽ حڪومتي آمدني تي غالب ٿي آيو. موجوده حڪومت جي زيادتي ۽ خراب پاليسين وينزويلا جي سموري معيشت جي خاتمي جو سبب بڻيا. ملڪ ریڪارڊ هائپر انفليشن، بنيادي شين جي کوٽ، بيروزگاري، غربت، بيمارين، ٻارن جي موت جي شرح، غذائي کوٽ، ماحولياتي مسئلن، سخت ڏوهن ۽ ڪرپشن سان جدوجهد ڪري رهيو آهي. انهن عنصرن وينزويلا جي پناهگيرن جي بحران کي جنم ڏنو آهي جتي ستر لک (7 ملين) کان وڌيڪ ماڻهو ملڪ مان ڀڄي ويا آهن. سال 2017ع پاران، وينزويلا کي ڪريڊٽ ريٽنگ ايجنسين پاران قرض جي ادائيگي جي حوالي سان ڊیفالٽ ۾ قرار ڏنو ويو. وينزويلا ۾ بحران انساني حقن جي صورتحال تيزي سان خراب ٿيڻ ۾ مدد ڪئي آهي.

تعارف[سنواريو]

ھي ھڪ وفاقي جمھوريت آھي ۽ ڏکڻ آمريڪا جي اترئين ساحل تي واقع آهي ۽ ان کنڊ جي زمين ۽ ڪيربين سمنڊ جي ڪيترن ئي ننڍن وڏن ٻيٽن تي مشتمل آهي. ان جو گادي جو هنڌ ۽ وڏي ۾ وڏو شھر ڪاراڪاس آھي. ھن جي اتر ۾ ڪيربين سمنڊ ۽ اينٽلانٽڪ سمنڊ آھن، اولھ ۾ ڪولمبيا، ڏکڻ ۾ برازيل، اتر-اوڀر ۾ ٽرينيڊاڊ اينڊ ٽو باگو ۽ اوڀر ۾ گيانا آھي. گيانا سان ھن ملڪ جو گيانا اسڪئيبا (Guayana Esequiba) تي تڪرار ھلندڙ آھي ان علائقي جي 1,59,542 چورس کلومیٹر زمين جو وينزويلا دعويدار آهي. ھي ملڪ سمنڊ جي 71,295 چورس کلومیٹر تي عملداري رکي ٿو. ھنجي سامونڊي حد 13 رياستن سان ملي ٿي. جاندارن جي سڀ کان زياده تعداد ۾ جنسن ھجڻ وارن ملڪن ۾ ھي ملڪ ستين نمبر تي آهي.